“Tıp bilimine yön veren 100 Türk” arasında yer alan ve Afet Tıbbı alanında yaptığı çalışmalar ile bu disiplinin kurucuları arasında bulunmasından ötürü 2019 yılında ISN – Uluslararası Nefroloji Derneği tarafından verilen Bywaters ödülünü alan Prof. Dr. Mehmet Şükrü Sever tarafından 12 Mart 2023 Pazar günü düzenlenen iki oturumda hem hekimlere, hem de diyaliz hastalarına Doktor Club online platformu üzerinden eğitimler verildi.

Prof. Dr. Sever’in 1999 Marmara Depremi ile başladığı bilimsel çalışmaları, Türk ve Dünya Nefroloji Dernekleri tarafından saha doktoru ve afet yardım koordinatörü olarak atanması ve dünyadaki en büyük felaket veri tabanını hazırlaması ödüle giden yol için zemin oluşturmuştu.

Medecins Sans Frontieres (MSF) - “Sınır Tanımayan Doktorlar” örgütüne takım lideri olarak atanan Prof. Dr. Sever, yoğun saha deneyimlerini 2003 - Bingöl, 2003 - Bam (İran), 2005 - Kashmir (Pakistan), 2010 - Haiti ve 2011 - Erciş/Van depremlerinde sahaya yansıtarak çok sayıda afetzedeye yardım etti.

Prof. Dr. Sever, ezilme sendromunun önlenmesi ve tedavisi konusunda dünyanın ilk ve tek rehberini hazırlayan grubun eş başkanlığı yürüttü ve 2012 yılında yayınlanan bu rehber, Sınır Tanımayan Doktorlar Kurtarma Ekipleri tarafından “Afet Sahası Rehberi” olarak kullanılmaya başlandı.

2023 Dünya Böbrek Günü etkinliklerimizden en önemli ikisini 12 Mart 2023 Pazar günü TBV Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Mehmet Şükrü Sever ile gerçekleştirdik. İlk eğitim oturumu 13.00-14.00 saatleri arasında hekimlere yönelik olan “Afet Tıbbına Giriş ve Ezilme Sendromu” oldu. Oturumun satır başları şu şekilde sıralanabilir;

• Doğal afet; depremler, tsunami, kasırga gibi olaylarken, insan eliyle ortaya çıkan afetler ise teknolojik afetler (örneğin Çernobil), terör saldırı veya savaşlardır.
• Afet sonrası tam bir iyileşme sağlansa dahi insanlar hastalık riski taşırlar.
• Stabil bir toplum, afet ile karşılaşırsa toplumsal hasar oluşur.
• Afet tıbbının spektrumu “afet sırasında” ve “afet sonrasında” değerlendirilir. Afet sırasında ezilme sendromu, boğulma ve yaralanma gibi durumlar ortaya çıkarken, her afetten sonra kalp krizi, astım krizi, nöbetler ve mide sorunları gibi sağlık sorunları artar.
• Afet tıbbının pratiği, tıbbın diğer alanlarından farklıdır. Afet sahasında daha az zamanda daha çok hasta kurtarmak gerekmektedir.
• Afetlerden sonra gerek afetzedelerde, gerekse yardım ekiplerinde ağır psikiyatrik vakalara rastlanır.
• Afetlerde sağlık personelinin de afetzede olabileceği unutulmamalıdır. Bu da sağlık altyapısını olumsuz etkiler.
• Ezilme sendromuna maruz kalmamak ya da en az hasarla kurutulabilmek için herkesin önceden evlerinde ve iş yerlerinde önceden saptanmış nispeten güvenli bir yer bulması gerekir.
• Marmara depreminde 639 ezilme sendromlu hastadan 477’si diyalize alınmıştır.
• Depremde yaralanmalar “ölümcül” veya “ölümcül olmayan” olarak ikiye ayrılır. Ölümcül yaralanmalar kafa, göğüs, karın bölgesinde delici travmalardır. Ölümcül olmayan yaralanmaların başında kas yaralanmaları, künt travmalar gelir. Bu tür yaralanmalar akut böbrek hasarına yol açabilir.

Aynı gün 14.00-15.00 saatleri arasında diyaliz hastalarına ve diyaliz çalışanlarına yönelik düzenlenen ikinci oturumda ise şu konulara dikkat çekildi;

• Ezilme sendromu çoğu kez bina yıkılması ile değil, ağır eşyaların düşmesi ile ortaya çıkar.
• Depremde varsa arabanın anahtarlarının kolay erişilebilen bir yerde tutulması gerekir. Bina yıkılsa dahi arabada durmak mümkündür.
• Evden çıkmadan mümkünse elektrik şalteri ve gaz vanaları kapatılmalıdır.
• Önceden evdeki yaşam üçgenleri araştırılmalıdır.
• Eşyalar duvara sabitlenmelidir.
• Deprem esnasında cenin pozisyonu almak ve kolay hasar almayacak türde eşyaların yanına uzanmak gerekir. Bu eşyalar sandık, kitaplık, baza, yatak, koltuk, beyaz eşya gibi dayanıklı eşyalardır.
• Deprem sırasında, sallantı başladığında ev veya daire kapıları açılmalıdır. Çoğu zaman kapıların sıkışmasının önüne bu sayede geçilebilir.
• Binalar ilk 20 saniyede yıkılmaz. Eğer giriş katta bulunuluyorsa hemen dışarı çıkılmalıdır. Daha yüksek katlarda yaşayanlar ise asansöre veya merdivenlere yönelmemelidir.

• Sunumlarından ardından katılımcılardan gelen sorular cevaplandı ve yorumlar paylaşıldı.

  Dünya Böbrek Günü çalışmalarımıza verdiği değerli destek ve katkıları için Prof. Dr. Mehmet Şükrü Sever’e teşekkürlerimizi sunuyoruz.