MARMARA ÜNİVERSİTESİ
İŞLETME FAKÜLTESİ
İNGİLİZCE İŞLETME BÖLÜMÜ
SAYISAL YÖNTEMLER ANABİLİM DALI
HEMODİYALİZ HASTALARININ YAŞAM KALİTESİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN ANALİZİ ARAŞTIRMASININ RAPORU
PROF.DR.RAUF NURETTİN NİŞEL
YRD.DOÇ.DR.AYŞE ÇINAR
ARŞ.GRV.HÜSEYİN EKİZLER
İSTANBUL, 2014
ÖNSÖZ
Hemodiyaliz hastalarının yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin analizi konulu bilimsel araştırmanın gerçekleşmesini sağlayan Türk Böbrek Vakfı Mütevelli Heyet ve Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Timur Erk’e, Araştırma teklifimizi sunma aşamasından, saha çalışmamızın gerçekleşme ve araştırmamızın tamamlanması aşamasına kadar vermiş olduğu destekten ve gösterdiği ilgiden dolayı, araştırmamızın her aşamasında desteğini bizden esirgemeyen ve araştırmamızın ortaya çıkmasında çok büyük katkısı olan Vakıf ve Diyaliz Merkezleri Koordinatörü Sayın Lütfi Kona’ya, saha çalışması esnasında araştırma ekibimize her türlü desteği vererek büyük katkıda bulunan İstanbul Hizmet Hastanesi Başhekimi Sayın Op.Dr.Osman Akalın’a, Türk Böbrek Vakfı Kapaklı Hemodiyaliz Merkezi Sorumlu Müdürü Sayın Dr.Nur Tuğlu’ya, Türk Böbrek Vakfı Malkara Hemodiyaliz Merkezi Sorumlu Müdürü Sayın Dr.Mesut Necefi’ye, Türk Böbrek Vakfı H. Hüseyin Terzi Tekirdağ Hemodiyaliz Merkezi Sorumlu Müdürü Sayın Dr.Alper Gürdal’a, Türk Böbrek Vakfı Hemodiyaliz Merkezlerindeki Görevlilere ve araştırmamıza katılarak yapılan bilimsel çalışmaya sağladıkları katkılarından dolayı tüm Hemodiyaliz Hastalarına teşekkürlerimizi sunarız.
Araştırma Ekibi Adına,
Prof.Dr.Rauf Nurettin Nişel
HEMODİYALİZ HASTALARININ YAŞAM KALİTESİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN ANALİZİ ARAŞTIRMASININ RAPORU
ARAŞTIRMANIN AMACI
Bu çalışmanın temel amacı hemodiyaliz hastalarının yaşam kalitesini yükseltmek amacıyla hemodiyaliz hastalarının içinde bulundukları durumla ilgili fiziksel ve duygusal sorunlarına ilişkin algılarını uluslararası normlara uygun olarak hazırlanmış KDQOL36 (Kidney Disease Quality of Life) ölçüm aracını kullanarak ölçmektir. Ayrıca bu saha çalışması sonucunda oluşturulacak veri bankasının tüm hekimlerimizin serbestçe kullanımına sunmak, böylece bu alanda yapılacak bilimsel çalışmaların yaygınlaştırmasını da hedeflemekteyiz. İngilizce Sayısal Yöntemler Anabilim dalı olarak ise toplanılacak verilerin yapısı dikkate alınarak araştırma modeli geliştirmiş bulunmaktayız.
ARAŞTIRMA ÖRNEĞİNİN BÜYÜKLÜĞÜ
Araştırmamızın hedef kitlesi Türk Böbrek Vakfı Diyaliz Merkezlerinde tedavi gören hastaların toplamıdır. Araştırmada hedeflenen veri büyüklüğü, saha çalışmamızın bitiminde toplam 408 hastadan oluşan hedef kitlenin tamamına ulaşmaktır. Ancak araştırmacılar olarak bu hedefin gerçekleşmesini önleyebilecek hastaların rızası, hastaların fiziki ve psikolojik koşullarının uygunluğu, diyaliz merkezlerinin yoğunluğu gibi faktörlerin varlığını gözönünde bulundurarak hedef kitlenin tamamına ulaşılamaması durumunda örnek büyüklüğünü maksimize edecek tedbirlerin alındığını belirtebiliriz. Bu tedbirlerle ilgili olarak saha çalışmasında diyaliz merkezlerinde verilen hizmetleri aksatmamak, hastaların huzurunu bozmamak gibi unsurları tüm saha çalışması süresince temel ilke edinerek, saha çalışmasında görev yapacak anketörler üniversitemizin en parlak öğrencileri arasından gönüllülük esasına göre titizlikle seçilmiş, saha çalışmasına başlamadan önce kendilerine hastalar, diyaliz merkezleri, araştırmanın içeriği ve görevleri hakkında detaylı bilgiler verilerek eğitime tabi tutulmuşlardır. Anketör sayısı, toplam hasta sayısı ve saha çalışmanın kapsayacağı toplam süre dikkate alınarak 12 olarak belirlenmiştir.
Saha çalışması sonucunda hedeflenen toplam 408 hastadan 236 sına (%58 sine) ulaşılmıştır. Söz konusu örnek büyüklüğü bilimsel çalışmalarda kullanılacak tüm istatistik yöntemler açısından yeter bir büyüklüktür. Hedef kitlenin %58sini ulaşılmış olması örnekte çoğunluğun temsil edilmesi örnek sonuçlarından hedef kitle itibarıyla genelleme kabiliyetine sahip olduğunu söyleyebiliriz.
HASTALARIN KİŞİSEL ÖZELLİKLERİ (ÖRNEK BİRİMLERİNİN DEMOGRAFİK PROFİLİ)
Cinsiyet
Örneğimizde %55.1 oranla erkek hastaların çoğunlukta olduğu görülecektir.
Cinsiyet | |||||
---|---|---|---|---|---|
Frequency | Percent | Valid Percent | Cumulative Percent | ||
Valid | Kadın | 106 | 44,9 | 44,9 | 44,9 |
Erkek | 130 | 55,1 | 55,1 | 100,0 | |
Total | 236 | 100,0 | 100,0 |
Hastanın böbrek hastalığının nedenine ilişkin bilgisi
Hastaların çoğunluğu %78 lik (186 hasta) hastalıklarının nedenini bildiklerini ifade etmişlerdir.
hastanın böbrek hastalığının nedenine ilişkin bilgisi | |||||
---|---|---|---|---|---|
Frequency | Percent | Valid Percent | Cumulative Percent | ||
Valid | Bilmiyorum | 50 | 21,2 | 21,2 | 21,2 |
Biliyorum | 186 | 78,8 | 78,8 | 100,0 | |
Total | 236 | 100,0 | 100,0 |
Hastanın böbrek hastalığının nedeni
Hastalık nedenlerinin hastalar bakımından dağılımı oldukça farklılık göstermektedir. Oransal olarak dağılımı incelediğimizde en yüksek oran % 23.7 ile (44 hasta) hastalıklarının nedeni “tansiyon” olarak belirtmişlerdir. İkinci sırada %19.9 oranla (37 hasta) hastalıklarının nedenini “şeker” olarak göstermişlerdir. Üçüncü sırada ise %6.5 oranla (12 hasta) hastalıklarının nedenini “böbrek taşı olarak göstermişlerdir. 236 hasta içinde hastalıklarının nedenini bilen 186 hasta (%78), 48 farklı hastalık nedeni belirtmişlerdir.
hastanın böbrek hastalığının nedeni | |||||
---|---|---|---|---|---|
Frequency | Percent | Valid Percent | Cumulative Percent | ||
Valid | Ailevi_Akdeniz_Atesi | 1 | ,5 | ,5 | ,5 |
Akdeniz_Anemisi | 1 | ,5 | ,5 | 1,1 | |
Antibiyotik | 2 | 1,1 | 1,1 | 2,2 | |
Aşırı_Tuz_Tuketimi | 1 | ,5 | ,5 | 2,7 | |
Atesli_Hastalik | 2 | 1,1 | 1,1 | 3,8 | |
Az_Su_Tuketimi | 2 | 1,1 | 1,1 | 4,8 | |
Bobrek_Iltihabi | 4 | 2,2 | 2,2 | 7,0 | |
Bobrek_Tasi | 12 | 6,5 | 6,5 | 13,4 | |
Bobrek_Veremi | 2 | 1,1 | 1,1 | 14,5 | |
Bobrek_Yetmezligi | 2 | 1,1 | 1,1 | 15,6 | |
Bobrek_Zedelenmesi | 1 | ,5 | ,5 | 16,1 | |
Bogaz_Enfeksiyonu | 1 | ,5 | ,5 | 16,7 | |
Dogum_Sirasindaki_Hat | 1 | ,5 | ,5 | 17,2 | |
Dogustan_Polikistik | 2 | 1,1 | 1,1 | 18,3 | |
Enfeksiyon_ve_Tas_Dok | 1 | ,5 | ,5 | 18,8 | |
FMF | 1 | ,5 | ,5 | 19,4 | |
FSGS | 1 | ,5 | ,5 | 19,9 | |
Genetik | 11 | 5,9 | 5,9 | 25,8 | |
Genetik_ve_Seker | 1 | ,5 | ,5 | 26,3 | |
Gut_Hastaligi | 1 | ,5 | ,5 | 26,9 | |
Idrar_Yolunda_ Kacak | 1 | ,5 | ,5 | 27,4 | |
Idrar_Yolunda_Kacak | 1 | ,5 | ,5 | 28,0 | |
Idrar_Yolunda_Tikanma | 1 | ,5 | ,5 | 28,5 | |
Ilac_Yan_Etkisi | 5 | 2,7 | 2,7 | 31,2 | |
Kanser | 2 | 1,1 | 1,1 | 32,3 | |
Kemoterapi | 1 | ,5 | ,5 | 32,8 | |
Kist | 2 | 1,1 | 1,1 | 33,9 | |
Kronik_Glomeruronefri | 2 | 1,1 | 1,1 | 34,9 | |
Kroniklesen_Gronetik | 1 | ,5 | ,5 | 35,5 | |
Kucuk_Bobrek | 1 | ,5 | ,5 | 36,0 | |
Lupus | 1 | ,5 | ,5 | 36,6 | |
Midedeki_Yara | 1 | ,5 | ,5 | 37,1 | |
Nefrit | 4 | 2,2 | 2,2 | 39,2 | |
Nefropeti | 1 | ,5 | ,5 | 39,8 | |
Polikist | 1 | ,5 | ,5 | 40,3 | |
Protein_Kacagi | 1 | ,5 | ,5 | 40,9 | |
Seker | 37 | 19,9 | 19,9 | 60,8 | |
Sistik | 1 | ,5 | ,5 | 61,3 | |
Sivi_Eksikligi | 1 | ,5 | ,5 | 61,8 | |
Soguk | 4 | 2,2 | 2,2 | 64,0 | |
Susuz_Hap_Icmek | 1 | ,5 | ,5 | 64,5 | |
Tansiyon | 44 | 23,7 | 23,7 | 88,2 | |
Tansiyon_ve_Seker | 8 | 4,3 | 4,3 | 92,5 | |
Trafik_Kazasi | 1 | ,5 | ,5 | 93,0 | |
Ure_Yukselmesi | 1 | ,5 | ,5 | 93,5 | |
Uzuntu | 5 | 2,7 | 2,7 | 96,2 | |
Vue_nefropati | 2 | 1,1 | 1,1 | 97,3 | |
Yanlis_Ilac | 5 | 2,7 | 2,7 | 100,0 | |
Total | 186 | 100,0 | 100,0 |
Böbrek hastalığının süresi
Hastaların %49.2si 10 yıldan daha az süredir böbrek hastası olduklarını ifade etmişlerdir. Böbrek hastalığının örnek ortalama süresi 11.2 yıldır.
ne kadar süredir böbrek hastasısınız | |||||
---|---|---|---|---|---|
Frequency | Percent | Valid Percent | Cumulative Percent | ||
Valid | ,10 | 1 | ,4 | ,4 | ,4 |
,25 | 2 | ,8 | ,8 | 1,3 | |
,50 | 3 | 1,3 | 1,3 | 2,5 | |
1,00 | 10 | 4,2 | 4,2 | 6,8 | |
1,25 | 1 | ,4 | ,4 | 7,2 | |
1,50 | 4 | 1,7 | 1,7 | 8,9 | |
2,00 | 12 | 5,1 | 5,1 | 14,0 | |
2,50 | 5 | 2,1 | 2,1 | 16,1 | |
3,00 | 13 | 5,5 | 5,5 | 21,6 | |
3,50 | 1 | ,4 | ,4 | 22,0 | |
4,00 | 7 | 3,0 | 3,0 | 25,0 | |
4,50 | 2 | ,8 | ,8 | 25,8 | |
5,00 | 16 | 6,8 | 6,8 | 32,6 | |
5,50 | 1 | ,4 | ,4 | 33,1 | |
6,00 | 12 | 5,1 | 5,1 | 38,1 | |
7,00 | 8 | 3,4 | 3,4 | 41,5 | |
8,00 | 12 | 5,1 | 5,1 | 46,6 | |
9,00 | 6 | 2,5 | 2,5 | 49,2 | |
10,00 | 18 | 7,6 | 7,6 | 56,8 | |
11,00 | 4 | 1,7 | 1,7 | 58,5 | |
12,00 | 9 | 3,8 | 3,8 | 62,3 | |
13,00 | 12 | 5,1 | 5,1 | 67,4 | |
14,00 | 6 | 2,5 | 2,5 | 69,9 | |
15,00 | 12 | 5,1 | 5,1 | 75,0 | |
16,00 | 7 | 3,0 | 3,0 | 78,0 | |
17,00 | 7 | 3,0 | 3,0 | 80,9 | |
18,00 | 4 | 1,7 | 1,7 | 82,6 | |
20,00 | 13 | 5,5 | 5,5 | 88,1 | |
20,50 | 1 | ,4 | ,4 | 88,6 | |
21,00 | 1 | ,4 | ,4 | 89,0 | |
22,00 | 3 | 1,3 | 1,3 | 90,3 | |
24,00 | 5 | 2,1 | 2,1 | 92,4 | |
25,00 | 3 | 1,3 | 1,3 | 93,6 | |
26,00 | 1 | ,4 | ,4 | 94,1 | |
29,00 | 1 | ,4 | ,4 | 94,5 | |
30,00 | 4 | 1,7 | 1,7 | 96,2 | |
31,00 | 1 | ,4 | ,4 | 96,6 | |
33,00 | 2 | ,8 | ,8 | 97,5 | |
38,00 | 1 | ,4 | ,4 | 97,9 | |
40,00 | 3 | 1,3 | 1,3 | 99,2 | |
45,00 | 1 | ,4 | ,4 | 99,6 | |
60,00 | 1 | ,4 | ,4 | 100,0 | |
Total | 236 | 100,0 | 100,0 |
Diyaliz tedavisi süresi
Hastaların %69.9u kendilerine 10 yıldan daha az süredir diyaliz tedavisi uygulandığını belirtmişlerdir. Süre gelen diyaliz tedavi süresinin örnek ortalaması 7.2 yıldır.