Kan, kalpten bütün vücuda organların oksijen ve besin ihtiyaçlarının karşılanması amacı ile pompalanır. Pompalanan kan vücudun her yerine damarlar aracılığı ile ulaştırılır. Kan basıncı kalpten pompalanan kanın bu damar duvarlarına çarpma gücü olarak tanımlanabilir.

Kalp, istirahat halinde dakikada 60-80 civarında kasılarak kanı vücuda pompalar. Bu kasılma sırasında kan basıncı (tansiyon) en yüksek düzeye ulaşır. Bu ulaşılan kan basıncı “sistolik kan basıncı” (büyük tansiyon) olarak tanımlanır. Kasılmalar arasındaki istirahat döneminde ise kan basıncı en düşüktür ve “diyastolik kan basıncı” (küçük tansiyon) olarak tanımlanır.

 18 yaşın üzerindeki bir erişkinde iki farklı zamanda yapılan tansiyon ölçümlerinde büyük tansiyon 14 mm Hg ve üzerinde veya küçük tansiyon 90 mm Hg ve üzerinde ise bu durumda hipertansiyondan söz edilir.

 Büyük tansiyonun 140 mm Hg’nin ya da küçük tansiyonun 90 mm Hg’nin altında olması, o kişide hiçbir sorun olmadığı anlamına gelmez. Eğer büyük kan basıncı 120-139 mm Hg ve küçük kan basıncı 90-99 mm Hg arasında ise bu değerler normal olarak tanımlanmaz. Bu durumda o kişi hipertansiyon öncesi durumda (prehipertansif) olarak değerlendirilir. Bu sınıfa giren hastalarda uzun dönemde hipertansiyon gelişme ihtimali güçlüdür. Prehipertansif hastaların hepsinde ilaç dışı tedavi yöntemlerinin uygulanması teşvik edilirken, eklenmiş şeker hastalığı ve böbrek hastalığı varsa, kan basıncı 130/80 mm Hg’nin altına indirilinceye kadar ilaç tedavisi önerilebilir. Eğer kişide ölçülen büyük kan basıncı 120 mm Hg’nin, küçük kan basıncı 80 mm Hg’nin altında ise bu durumda bugünkü bilgiler ile o kişinin hipertansiyon sorununun olmadığından söz edilebilir.

 Hipertansiyon tanısı için sadece tek bir ölçümle, belirtilen değerlerin aşılması yeterli değildir. Özellikle sağlık kuruluşlarında doktor ve hemşirelerce yapılan ölçümlerde, gerçek kan basıncını yansıtmayan yüksek değerler ölçülebilir. Bu durum tıp dilinde “beyaz önlük hipertansiyonu” olarak adlandırılır. Tedavinin planlanmasında hastane ya da muayenehane yerine ev koşullarında yapılan çok sayıda sağlıklı ölçüm daha değerlidir.

 (Kaynak: Prof. Dr. Nurol Arık, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları ve Nefroloji Bölümü)