Yapılan araştırmalar ülkemizde obezite yüzdesinin arttığını çocuk ve ergen nüfusun %10 ile %25’inin bu durumdan etkilendiğini gösteriyor.

Obezite; vücutta sağlığı etkileyecek ölçüde yağ miktarının artması ve kilo alımıdır.

Çocuklarda obezite sebepleri iki ana başlıkta toplanabilir:

• Yaşam tarzı kökenli obezite
• Genetik ve endokrin kökenli obezite

Bunlardan en çok görüleni alım kalorisi ile harcama kalorisi arsındaki enerji dengesizliğinden kaynaklanan obezitedir ve görülme oranı %95’lerdedir.

İnsan vücudu günlük faaliyet dediğimiz konuşma, yürüme, koşma, nefes alma, hazmetme ve dengeli vücut ısısı için enerji sarf eder. Yine çocukların büyüyüp gelişimi için de enerjiye gereksinimleri vardır. Büyümede ve günlük faaliyetler için harcanan enerji besinlerden sağlanır. Gıdalarla alınan enerji çok, vücudun sarf ettiği enerji az ise artan enerji vücutta yağ şeklinde depo edilir. Böylelikle vücuttaki yağ oranı artar ve obezite ortaya çıkar. Enerji yüklü gıdalarla alınan kalori alımı kolay, ancak harcaması zordur. Anne ve babaların yetersiz tutumları ile beslenme alışkanlıklarındaki yetersizlik ve günlük sosyal hayattaki şartlar, çocuklarda istemediğimiz obeziteye meyli artırır.

Daha çocukken başlayan obezliğin ortalama ömrü tahmini olarak 15-20 sene arasında azaltacağı bildiriliyor.

Obez bireylerde;

1. Kanser sıklığında artış
2. Astım ve solunum yolu enfeksiyonları
3. Karaciğer yağlanmasında artış
4. Erken ergenlik
5. İnsilün direnci artışı ve metabolik sendrom
6. Yüksek tansiyon
7. Kan yağları yüksekliği (dislipidemi)
8. Şeker hastalığı (Tip-II diyabet)
9. Kalp ve damar tıkanıklığı ile ateroskleroz artışı
10. Kız çocuklarında tüylenme ve düzensiz adet artışı
11. Uykuda nefes durması (uyku-apne sendromu) ve horlama
12. Bacak yamukluğu ve kalçada eklem kayması
13. Depresyon ve psikolojik sıkıntılar
14. Cilt kıvrım bölgelerinde renk esmerleşmesi, ciltte enfeksiyon ve iltihaplanmalar
15. Safra kesesinde çamur ve taş oluşumu

görülmektedir.

Çocuk Obezitesinde Nasıl Bir Tedavi Planlanmalıdır?

Obezitenin nedenine yönelik hastalıklar ortaya konmalı: Uzman bir doktor rehberliğinde çocuk ele alınıp obeziteye neden olan bir hastalığın varlığı veya yokluğu, obeziteden kaynaklanan sağlık problemleri ortaya konmalıdır. Metabolik veya hormonsal problem varsa bu durum tedavi edilmelidir. Obezitesi (şişmanlığı) yaşam stili kaynaklı olan çocuklarda yaşam stili ve gıda tüketim alışkanlıkları tekrar düzenlenmeli, düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme, günlük hayatta faaliyetlerin arttırılması sağlanmalıdır.

Çocuğa Ailevi Destek Artırılmalı: Burada amaç kısa sürede kilo azaltılması değildir. Kilo alımının durdurulmasıyla hafif veya orta seviyede kilosu olan çocuklarda yeterli önlem alınmış olur. Ana hedef ise ömür boyu devam edecek sağlıklı yeme ve hayat tarzı değişikliklerini temin ederek erişkin obezitesinin önüne geçmektir.

Planlı Beslenme: Enerji alımının aşırı kısıtlanması ve ergen tipi diyet, çocuklarda çocuğun büyümesini dengesizleştirir. Yaş ve cins durumuna uygun şekilde uzman doktor tarafında düzenli takibi yapılmalıdır.

Davranış Tarzında Değişim Ömür Boyu Sürdürülmeli: Planlı beslenme, hareketli hayat tarzı, gıdanın ödül olarak görülmesinin önlenmesi için gerekli olan psiko-sosyal destek sağlanmalıdır.

Günlük faaliyetler Attırılmalı: Günlük asgari 30 dakika aletlerle veya oyuncaklarla oynama, uygun vakitlerde yürüyüş ve sportif egzersizler teşvik edilmelidir.

Bu süreçte;

• Sabırlı olunmalıdır.
• Evde ve okulda fiziksel faaliyetler özendirilmelidir.
• Tatlı, gazlı ve şekerli gıda tüketimi azaltılmalıdır.
• Boş vakitleri değerlendirecek meşguliyetleri olmalı, böylece gereksiz gıda almalarının önüne geçilmelidir.
• Yemek yeme süresi tokluk hissi oluşuncaya kadar uzatılmalıdır. Hızlı yemek doygunluk hissinin geç oluşmasına ve buna bağlı aşırı gıda ve kalori alınmasına neden olur.
• Meyve ve sebze tüketimi özendirilip kalorisi çok kızartma ve yağlı gıdalardan uzaklaşılmalıdır.
• Araçla gitme yerine bisiklete binme ve yürüyüş teşvik edilmelidir.
• Fast- food gıdalar yerine lif oranı yüksek gıdalar tercih edilmelidir.

Çocuklarda Obezite Cerrahisi Tavsiye Edilir mi?

Obezitenin cerrahi çözüm teknikleri çoktur ancak çocuklarda obezite cerrahisi erken yaşlarda tavsiye edilmez. Aslolan yaklaşım sabırla çocuğu cesaretlendirip, sıkı diyet kontrolüdür.

Doç. Dr. Fatih Çiftçi, Genel Cerrahi Uzmanı